واکسن های مورد نیاز بدن انسان
با ما در تماس باشید
واکسن ها اغلب تزریقی هستند (عضلانی یا زیرجلدی و داخل جلدی) و گاه حتی خوراکی (مانند فلج اطفال).
موجود زنده، مانند بدن انسان به خودی خود نيروی مقاومت و غلبه يافتن بر ميكروب ها را دارد. اين حالت را مصونيت می نامند. اما در برخی از موارد بايد بدن را از خارج كمک كرد، تا چنين مصونيتی را پيدا كند.
در بسياری از بيماری هايی كه از ويروس پديد مي آيند، اگر انسان يكبار آن بيماري را بگيرد و خوب بشود ديگر در برابر آن مصونيت پيدا مي كند.
مثلاً آبله، سرخک و آبله مرغان از بيماری هايي هستند كه اگر يک بار انسان آن ها را بگيرد ،برای هميشه از آن ها مصونيت پيدا می كند. يعنی ديگر آن ها را هرگز نخواهد گرفت.
اما بيماری های ديگری مانند آنفولانزا ممكن است چند بار به سراغ انسان بيايند. پس برای رهايی از چنگ آن ها می آيند و به طور مصنوعی در انسان مصونيت ايجاد می كنند.
معجزه واکسیناسیون
واكسيناسيون اقدام بسيار مهم و با ارزشی است كه بوسيله آن با هزينه كم مي توان از ابتلاء به بيماری های عفونی جلوگيری كرد.
با اجرای این برنامه همگانی در جهان، شيوع بسياری از بيماری های خطرناک در بين شيرخواران، كودكان و بالغين كاهش بارزی پيدا كرده است به طوری كه اكنون شيوع بيماری های خطيری چون ديفتری، كزاز، سياه سرفه، سرخک و فلج كودكان با تزریق همگانی با موفقيت كنترل و در بسياری از كشورها عملا به حداقل ميزان خود رسيده است.
يا بيماری آبله كه با واكسيناسيون همگانی و پيگيری جهانی ريشه كن شده است. براي بيش از 20 بيماری انسان، اكنون واكسن تهيه شده است كه تعدادی از آنها بطور همگانی و بقيه در شرايط خاصی، مورد استفاده قرار می گيرند.
واكسيناسيون چيست؟
هرگونه اقدامی كه به منظور جلوگيری از بروز عفونت و يا تخفيف شكل طبيعی بيماری در فردی با تجويز آنتی بادی يا آنتی ژن به عمل آيد واکسیناسیون گفته می شود.
با تزريق عضلانی يا وريدی آنتی بادی ايمنی غيرفعال يا انتقالی ايجاد می گردد. دوام اين نوع ايمنی كوتاه است و بستگی به نيمه عمر آنتی بادی در بدن فرد دريافت كننده دارد و اين مدت درحدود 3 تا 4 هفته می باشد.
درصورت تجويز آنتی ژن كه شامل ميكرو ارگانيسم ضعيف شده، كشته شده و يا اجزاء آن می شود دستگاه ايمنی فرد دريافت كننده تحريک و بطور
فعال آنتی بادی توليد می كند. ايمنی بدست آمده در اين حالت را ايمنی فعال گويند. دوام اين نوع ايمنی، طولانی تر از نوع غيرفعال است.
طرز ساختن واكسن چگونه است؟
نخست حيوانی را عمداً دچار بيماری مورد نظر مي كنند. سپس ويروس آن بيماری را از بدن حيوان مزبور جدا می سازند. مجدداً اين ويروس را به حيوانی ديگر تزريق مي كنند و پس از بيمار شدنش، باز ويروس را از بدنش جدا می سازند .
آنقدر اين عمل را تكرار مي كنند تا به قدری ويروس ضعيف گردد كه اگر آنرا به بدن انسانی تزريق كنند نه تنها او را بيمار نكند، بلكه برايش مصونيت هم پديد آورد. راه ديگر واكسن سازی اين است كه آن را از ويروس های مرده يا بی فعاليت به دست می آورند.
با تزريق اين نوع بدن مشغول ساختن پادزهر مي شود و خود را آماده دفاع در برابر ميكروب اصلی می كند. برای بيماری خواب و آنفولانزا از اين روش استفاده می كنند.
و بالاخره گاهی هم خود ويروس را بی آنكه ضعيفش گردانند از راه پوست به بدن تزريق می نمايند. آنگاه چون ويروس از راه غير طبيعی وارد بدن گرديده، باز در آن ايجاد مصونيت مي كند.
انواع واکسن ها
باکتریایی و ویروسی
الف) باكتريايی
1) زنده تخفيف حدت يافته : ب .ث . ژ
2) كشته:سياه سرفه، حصبه ،وبا
3) نازهر(توكسوئيد): ديفتری، كزاز
4)پلی ساكاريدی: مننگوكوكسی A , C،پنوموكوكسی
ب) ويروسی
1) زنده تخفيف حدت يافته: فلج اطفال خوراكی، سرخجه ،سرخک، اوريون، تب زرد
2) كشته كامل: آنفولانزا ، فلج اطفال تزريقی، هاری
3) كشته( بخشی از پادگن) : هپاتيت ب
عوارض واکسناسیون
پيشگيری از بيماری های عفونی بوسيله واكسیناسیون يكی از پيروزی های مهم علم پزشكی است، اما بايد در نظر داشت كه با وجود پيشرفت های بدست آمده در تهيه تزریق های بسيار كم ضرر و بي نهايت موثر به هرحال هيچ واكسنی كاملاً بي ضرر و صددرصد مؤثر نيست.
هدف در تهيه واكسن مناسب،رسيدن به مرحله ای است كه حداكثر اثر پيشگيری را با حداقل عارضه جانبی داشته باشد.
عوارض متعددی تاكنون برای واكسن ها گزارش شده است كه شايع ترين آن ها عوارض محل تزريق بصورت تورم و حساسيت و درد موضعی است كه
گاهی با درجات خفيفی از تب نيز همراه مي شود.
اين عوارض اغلب در طي 24 ساعت اول بعد از تزريق ظاهر شده و معمولاً دركودكان بارزتر و ميزان تب كودک نيز بالا است. در دنباله تزريق واكسن سياه سرفه به ندرت ممكن است كودک دچار آنسفاليت شود. اين عارضه معمولاً چند روز پس از تزريق،بصورت بي قراری، تشنج اختلال رفتاری و تغيير سطح هشياری خودنمایی مي كند.
هرگاه بعد از تزريق واكسن ثلاث كودک تب بالا، تشنج، و گريه های شديد و طولانی بيش از 3 ساعت داشته باشد، در نوبت های بعدی از واكسن دوگانه استفاده می شود.
يكی از عوارض بسيار نادری كه بويژه با گونه شماره 3 ويروس قطره فلج اطفال ممكن است پيش آيد پيدايش شكل فلجی بيماری است. شيوع اين عارضه دربالغين كمی زيادتر از كودكان می باشد، بدين جهت تجويز همگانی قطره ضد فلج كودكان در سنين بالاي 18 سال توصيه نمی شود.
هرگاه به فردی با نقص ايمنی قطره ضد فلج تجويز شود خطر پيدايش اشكال فلجي بيماری افزايش پيدا می كند.
در حاملگی تزريق واکسن های ويروسی زنده بعلت احتمال انتشار آنها به جفت و جنين ممنوع می باشد.
بدون دیدگاه